Antipsychotica medicijnen gebruiken om kanker te genezen?
24 februari 2022
Urologie-onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) hergebruiken een veelgebruikt schizofreniemedicijn voor de behandeling van blaaskanker. Met steun van het universitaire initiatief 'Academic Pharma' wordt het product op een duurzame manier op de markt gebracht.
Penfluridol is een anti-psychotisch medicijn dat sinds de jaren 1970 vaak wordt voorgeschreven voor chronische schizofrenie, acute psychose en het syndroom van Gilles de la Tourette. Het is ook onlangs aangetoond dat het de groei en metastase remt tegen verschillende kankers, waaronder borst-, pancreas- en hersentumoren. Op de afdeling Urologie van het LUMC is een groep onderzoekers onder leiding van dr. Gabri van der Pluijm (universitair hoofddocent) onderzoekt de herbestemming van penfluridol voor de behandeling van blaaskanker.
Groot probleem in de gezondheidszorg
Met een prevalentie van 41.000 patiënten alleen al in Nederland vormt blaaskanker een groot probleem voor de Nederlandse gezondheidszorg. Vanwege het hoge recidiefpercentage bij de therapie worden patiënten met niet-spierinvasieve blaaskanker (NMIBC) geconfronteerd met levenslange surveillance en frequente onaangename herhalingen, waardoor deze vorm van de ziekte een van de duurste is om te behandelen. Van der Pluijm legt uit: "Op dit moment bestaat de NMIBC-zorg uit chemo- en/of immunotherapie, maar blaastumoren reageren niet altijd adequaat op de huidige behandelingen en sommige patiënten kunnen ze simpelweg niet verdragen".
Van hersenen tot blaas
"Onze studies zijn een paar jaar geleden gestart, toen we een interessante epidemiologische publicatie tegenkwamen die de significante vermindering van het algehele risico op blaaskanker beschreef bij patiënten met schizofrenie die antipsychotica zoals penfluridol gebruikten. Dit was voor ons aanleiding om pilotexperimenten uit te voeren met gekweekte menselijke blaaskankercellen in ons laboratorium", zegt van der Pluijm. Aangemoedigd door hun eerste bevindingen dienden de LUMC-onderzoekers samen met medewerkers van het Erasmus MC een voorstel in bij KWF Kankerbestrijding en kregen ze een tweejarige 'Unieke Kansen'-projectsubsidie.
Voordelen van herbestemming
Bij de ontwikkeling van geneesmiddelen komen veel potentiële nieuwe geneesmiddelen niet op de markt omdat ze onverwachte en onaanvaardbare toxiciteit lijken te hebben. Van der Pluijm stelt: "Een groot voordeel van het hergebruiken van penfluridol is dat het lokaal in de blaas kan worden toegediend, waardoor de ongewenste blootstelling aan andere weefsels van het lichaam waarschijnlijk wordt geminimaliseerd. Bovendien, aangezien penfluridol al vele jaren op de markt wordt gebracht, zijn de bijwerkingen van het medicijn goed begrepen". Op deze manier kan eerdere kennis over veiligheid en dosering van reeds goedgekeurde farmacologische middelen de relatief snelle introductie van alternatieve antikankertherapieën in de kliniek mogelijk maken.
Duurzaam Academisch Pharma model
"Om dit product op een betaalbare en duurzame manier op de markt te brengen, worden we ondersteund door het initiatief 'Academic Pharma' – een van de tien grote onderzoeksthema's van het LUMC", benadrukt Van der Pluijm. Teun van Gelder, hoogleraar Klinische Farmacologie aan de afdeling Klinische Farmacie & Toxicologie, vult aan: "In combinatie met verdere expertise van het Nationaal Farmaceutisch Kenniscentrum (NFKC) zullen we de onderzoekers eerst bijstaan bij het opstellen van een registratiedossier – een bepaald gebied waarop het de academische wereld vaak ontbreekt aan kennis en ervaring. Later zal de productie van penfluridol voor blaaskanker hoogstwaarschijnlijk worden uitbesteed. Hiervoor is een licentieovereenkomst met een groter farmaceutisch bedrijf noodzakelijk. De NFKC is dus van cruciaal belang om farmaceutische kloven tussen deze belanghebbenden te helpen overbruggen."
De onderzoekers willen het Nederlandse zorgstelsel niet in gevaar brengen en willen de behandeling voor een acceptabele prijs op de markt brengen. Hun doel is ook om de inkomsten uit penfluridol te herinvesteren in verder academisch farmaceutisch en kankeronderzoek. Toekomstige projecten zullen zich richten op geneesmiddelen waarvoor de industrie minder interesse heeft - hetzij omdat ze voor een zeldzame ziekte zijn (die een kleine patiëntenpopulatie treft) of omdat hun patent is verlopen. "Op deze manier fungeert Academic Pharma als een duurzaam model voor het ontdekken en ontwikkelen van geneesmiddelen voor de toekomst", besluit Van Gelder.
Dit project is onlangs geselecteerd voor financiering via het LUMC Donation Investment Fund.
Het originele artikel is te lezen op: Antipsychotica herbestemmen om kanker te genezen? | Lumc en is daar ook beschikbaar in het Engels.