Terugblik online bijeenkomst dinsdag 29 juni
Verslag bijeenkomst 29 juni
De Universiteit Leiden heeft stimuleringsgelden beschikbaar gesteld voor Translational Drug Discovery & Development, en vanuit het Leids Universiteit Medisch Centrum (LUMC) is het onderzoeksthema Academic Pharma een van de speerpunten. Aansluitend bij deze initiatieven is precies een jaar geleden door een aantal Leidse partners (TNO, Leiden BioScience Park, LUMC) het Nationaal Farmaceutisch Kennis Centrum (www.nfkc.nl) opgericht. Op 29 juni 2021 werd een symposium georganiseerd, over academische geneesmiddelontwikkeling. De sprekers waren aanwezig in het Auditorium van museum Naturalis, en het publiek (ruim 200 inschrijvingen) volgde het symposium vanuit huis. De middag werd voorgezeten door Henk-Jan Guchelaar (hoofd afdeling Klinische Farmacie & Toxicologie LUMC en voorzitter van stichting NFKC).
Aan de stichting NFKC heeft het ministerie van VWS eind 2020 een subsidie verstrekt om samen met landelijke partners de geneesmiddelontwikkeling binnen de academie een impuls te geven. Enerzijds betreft dat het ondersteunen van onderzoekers bij het ontdekken en ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen, maar ook het registreren van geneesmiddelen krijgt hierbij veel aandacht. Teun van Gelder, internist – klinisch farmacoloog in Leiden, legde uit dat gedacht kan worden aan geheel nieuwe moleculen, aan bestaande geneesmiddelen die voor een ander doel worden ingezet (repurposing) en ook aan geneesmiddelen die al wel voor de patiëntenzorg worden geproduceerd maar nog geen registratie hebben. De subsidie biedt de mogelijkheid om voor drie geneesmiddelen een registratiedossier op te bouwen, maar de meerwaarde van de subsidie moet met name gevonden worden in de opbouw van kennis en ervaring bij universiteiten en ziekenhuizen rondom registratie van farmaceutische producten. Het is uitdrukkelijk de intentie van het Nationaal Farmaceutisch Kennis Centrum om die expertise landelijk beschikbaar te maken en daarmee ook andere academische onderzoekers te ondersteunen in het registreren van (zelf ontwikkelde) geneesmiddelen.
Dit initiatief sluit mooi aan bij “Medicijn voor de Maatschappij”, een platform dat zich sterk maakt voor duurzame en betaalbare beschikbaarheid van medicijnen voor patiënten met zeldzame metabole ziekten. Marleen Kemper, ziekenhuisapotheker in het Amsterdam UMC en een van de oprichters van dit kennisplatform, legde uit hoe zij een voortrekkersrol speelt bij het verstrekken van geneesmiddelen voor deze patiënten en welke rol apothekersbereidingen daarin spelen. Ze gaf aan dat apotheekbereidingen niet altijd een oplossing zijn en het platform Medicijn voor de Maatschappij onderzoekt daarom ook andere routes om geneesmiddelen beschikbaar te maken. Het platform wil hierbij nadrukkelijk samenwerken met andere partijen. Vanuit Apotheek A15 werd door Reinout Schellekens de behoefte geschetst om producten die nu voor de diverse Nederlandse ziekenhuizen beschikbaar zijn maar voor die betreffende formulering geen registratie hebben, alsnog van een registratie te voorzien. Dat kan voorkomen dat farmaceutische bedrijven, veelal zonder aanvullende klinische studies, een dergelijk geneesmiddel “kapen”. Daarbij wordt met gegevens uit het publieke domein (zoals wetenschappelijke publicaties) een registratie aangevraagd, en markt-exclusiviteit verworven, met vaak forse stijgingen in de vergoeding die voor een dergelijk product gevraagd worden. Het Nationaal Farmaceutisch Kennis Centrum en Apotheek A15 gaan nu samenwerken om voor één product een registratiedossier op te bouwen (in het kader van de door VWS verstrekte subsidie). De verwachting is dat er later meer producten zullen volgen.
Ook het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) was vertegenwoordigd, in de persoon van Marjon Pasmooij. Zij coördineert binnen het CBG het Nederlandse deel van het Europese STARS-project, dat een brug wil slaan tussen de academische wereld en die van de regulerende instanties. Uit een inventarisatie is gebleken dat geneesmiddel-onderzoekers in de academie te weinig weten over de eisen die regulerende instanties stellen. Bovendien zijn ze niet goed op de hoogte van de mogelijkheden om in een vroeg stadium van de ontwikkeling van een geneesmiddel in overleg te gaan met het CBG over de beste route om dit geregistreerd te krijgen. Het Regulatory Science Network Nederland biedt een platform voor uitwisseling van kennis. Samenwerking tussen de regelgevende instanties en de academie kan ertoe bijdragen dat nieuwe behandelingen sneller de patiënt bereiken. Daarnaast biedt het Regulatory Science Network Nederland een platform om regulatoire vraagstukken te bediscussiëren met verschillende stakeholders.
Natuurlijk kon een bijdrage vanuit de farmaceutische industrie bij dit symposium niet ontbreken. Carla Vos, hoofd Kennis & Beleid bij de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen liet zien hoe de initiatieven van het NFKC complementair zijn aan die van de farmaceutische industrie. In plaats van onderlinge competitie is er eerder een symbiotisch model van innovatie tussen academie en bedrijven waar kennis en vaardigheden worden uitgewisseld , niet in de laatste plaats omdat kennis over onder andere regulatoire aspecten van geneesmiddelontwikkeling bij uitstek bij de farmaceutische industrie aanwezig is.
Kirsten Schimmel, ziekenhuisapotheker in het LUMC, sloot het symposium af met een presentatie over het 3D printen van tabletten. Deze innovatieve technologie wordt ontwikkeld in nauwe samenwerking met TNO, Doser en het Erasmus MC. Mogelijke toepassingen zijn de productie van geneesmiddelen in een hele lage dosering voor kleine kinderen of multi-ingrediënt tabletten die therapietrouw bevorderen. Een prototype 3D tabletprinter, ontwikkeld in samenwerking met Doser en TU Delft, wordt op dit moment getest in het LUMC.
Al met al een zeer interessant symposium, waarin het belang van de academische geneesmiddelontwikkeling nog eens werd onderstreept en ideeën werden aangedragen om dit verder te brengen.
Heeft u de bijeenkomst gemist of wilt u een presentatie terugkijken? Via deze link is de bijeenkomst van 29 juni te downloaden en terug te kijken: https://drive.google.com/file/d/1lGdDb1j4eOhbVy-Nt_nhJscEeU4P8bto/view?usp=sharing
De presentaties zijn hieronder te vinden.
